10. Wybrane zagadnienia

Term
1 / 41
rodzaj renty wieczystej, w ktorym dluznik mial prawo do splaty sumy ciazacej na dobrach
Click the card to flip 👆
Terms in this set (41)
rodzaj renty wieczystej, w ktorym dluznik mial prawo do splaty sumy ciazacej na dobrach
Czym był Wyderkauf?
wierzyciel rentowy (rentier) nabywal za pewna sume okreslony i periodyczny dochod z czyjejs nieruchomosci
Czym była renta wieczysta?
I. zasada skargowości;- prawo do wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania przysługuje wyłącznie stronie zainteresowanej

II. zasada ustności;- czynności prowadzone ustnie, pismo ma rolę pomocniczą

III. zasada bezpośredniości;- uwzględnia się jedynie materiał realizowany w obecności sądu- pierwsze odstępstwa w XIX w. - możliwość oddelegowania sędziego bądź części składu

IV. zasada jawności;- strony oraz zainteresowani mogą uczestniczyć w każdej fazie procesu (publiczny charakter)

V. zasada kontradyktoryjności;- sąd jest bierny i może podejmować jedynie decyzje formalne; orzeczenia zapadają na podstawie dowodów dostarczonych przez strony sporu- odejście od tej zasady po raz pierwszy we francuskim KPK

VI. zasada formalnej teorii dowodowej:- z góry ustalona przez prawo ważność dowodów

VII. zasada dyspozytywności (rozporządzalności):- pojawia się w XV w.; polega na swobodzie decydowania przez strony o regułach procesowych

VIII. zasada formalizmu:- obowiązek przestrzegania przepisanych form (określonych gestów, symboli, formułek)- funkcjonuje do XVIII w.
Wymień i opisz 8 zasad polskiego procesu ziemskiego.
w najdawniejszym prawie polskim prawo do spadku posiadali przede wszystkim synowie (dziedziczyli po równo), dziedziczenie krewnych bocznych doszło dopiero później, kobiety dziedziczyly tylko posag, pozniej- w wypadku braku krewnych meskich mogly tez dziedziczyc
Jak wyglądało dziedziczenie testamentowe we wczesnym państwie polskim (czy występowało, jak się kształtowało)
Odbywało się przez wspólne zamieszkanie, w czasach pogańskich bogaci żyli w związakch poligamicznych

kościelna forma zawarcia małżeństwa w Polsce dopiero od końca XII w.
Jak wyglądało zawarcie małżeństwa w X wieku? Kiedy na ziemiach polskich wprowadzono kościelną formę małżeństwa?
Statuty Kazimierza Wielkiego stanowiły, iż córce wojewody należało się 100 grzywien, co stanowiło bardzo dużą sumę, zaś szlachcianka pochodząca z zamożnej rodziny miała dostać 40 grzywien.
Jaką wysokość posagu określały statuty Kazimierza Wielkiego?
Statuty Kazimierza Wielkiego stanowiły, iż córce wojewody należało się 100 grzywien, co stanowiło bardzo dużą sumę, zaś szlachcianka pochodząca z zamożnej rodziny miała dostać 40 grzywien.
W jakich wypadkach kobieta traciła roszczenie do posagu?
zbiorcza nazwa dla instytucji prawa cywilnego polegających na utracie, osłabieniu bądź nabyciu prawa wskutek
(1) upływu czasu
(2) zaniechania osoby uprawnionej.
(PRZEDAWNIENIE, ZASIEDZENIE)
Czym jest dawność?
ukształtowane na drodze zwyczaju w XIII w., skodyfikowane w "formula processus" z 1523 r.

I. zasada skargowości;- prawo do wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania przysługuje wyłącznie stronie zainteresowanej

II. zasada ustności;- czynności prowadzone ustnie, pismo ma rolę pomocniczą

III. zasada bezpośredniości;- uwzględnia się jedynie materiał realizowany w obecności sądu- pierwsze odstępstwa w XIX w. - możliwość oddelegowania sędziego bądź części składu

IV. zasada jawności;- strony oraz zainteresowani mogą uczestniczyć w każdej fazie procesu (publiczny charakter)

V. zasada kontradyktoryjności;- sąd jest bierny i może podejmować jedynie decyzje formalne; orzeczenia zapadają na podstawie dowodów dostarczonych przez strony sporu- odejście od tej zasady po raz pierwszy we francuskim KPK

VI. zasada formalnej teorii dowodowej:- z góry ustalona przez prawo ważność dowodów

VII. zasada dyspozytywności (rozporządzalności):- pojawia się w XV w.; polega na swobodzie decydowania przez strony o regułach procesowych

VIII. zasada formalizmu:- obowiązek przestrzegania przepisanych form (określonych gestów, symboli, formułek)- funkcjonuje do XVIII w.
opisz zasady polskiego procesu ziemskiego (8 elementów)
Crimen lease maiestatis
jak jest "przestępstwo obrazy majestatu" po łacinie?
po złożeniu SKARGI sąd wyznaczał datę i pozywał pozwanego.jaka jest różnica między skargą a pozwem?to instytucja, zgodnie z którą, w przypadku niedopuszczenia oskarżonego o ciężkie przestępstwo szlachcica przed oblicze króla, wojewoda zobowiązany był zapewnić obwinionemu na czas 4-8 tygodni (w zależności od województwa) schronienie (azyl) i podjąć próbę dotarcia do władcy w celu zapewnienia szlachcicowi normalnej procedury sądowej. W razie próby bezskutecznej wojewoda bezpiecznie wyprowadzał oskarżonego na okres roku poza granice kraju, by krewni wystarali się w tym czasie o zgodne z procedurą rozpatrzenie sprawy. Azyl ten miał zastosowanie w procesie arbitralnym. Jego instytucja upadła w XV wCzym był azyl wojewodziński (przemirze)?W którym stopniu jesteś spokrewniony z babcią, kuzynem? wg komputacji rzymskiej i kanonicznejquod generationes, tot gradusJaka paremia podsumowuje komputacje rzymską?- dzielił się na dwa etapy: a) inkwizycję generalną - postępowanie informacyjne b) inkwizycję specjalną - celem przyznanie się oskarżonego do winy - pojawia się w połowie XIV w.- organ państwowy jest uprawniony do przeprowadzenia postępowania- wszczynany z urzędu, lecz podstawą mogła być skarga lub donos - zasady pisemności i tajności (nawet w stosunku do oskarżonego, pozbawiając go prawa do obrony) - legalna teoria dowodowa; znaczenie dowodu określały reguły prawne- w praktyce stosowano wymuszanie przyznania się do winy - w procesie brał udział juscytariusz - śledczy, oskarżyciel, sędzia i wykonawca wyroku; w skutek protestów szlachty pod koniec XV w. stają się oni zwykłymi urzędnikami policyjnymischarakteryzuj przebieg procesu inkwizycyjnego- wyróżniano kary PRYWATNE (główszczyzna i nawiązka) i PUBLICZNE (śmierci, cielesne, więzienia, na czci, majątkowe itd.) -kara śmierci (zwykła i kwalifikowana) -kary cielesne (mutylacyjne) -kary pozbawienia wolności -kary na czci -kary majątkoweprzedstaw rodzaje kar (5 rodzajów, podział na publiczne i prywatne)specjalny status mieli Żydzi (jako 'słudzy skarbu królewskiego' mieli pewne przywileje, lecz podlegali również znaczącym ograniczeniom): a) mogli udzielać pożyczek na procent b) podlegali szczególnej ochronie prawa karnego (ostrzejsza sankcja za zabicie Żyda) c) mieli uprzywilejowaną pozycję w prawie procesowym d) nie mogli piastować urzędów e) mogli zamieszkiwać jedynie w gettach f) nie mogli udzielać pożyczek pod zastaw g) nie mogli zabezpieczać nieruchomości wekslami h) nie mogli zawierać małżeństw z chrześcijanami i) nie mogli zatrudniać chrześcijańskiej służby- w XVIII w. bogaci Żydzi mogli otrzymać szlachectwo poprzez konwersję na katolicyzm; ograniczenia dla Żydów zniosły reformy A. Wielopolskigoscharakteryzuj sytuację żydów- kobiety były dyskryminowane; ich pozycja poprawia się w XV w. (mogą nabywać, zbywać i dziedziczyć nieruchomości; wdowy zaś obejmują w zarząd cały majątek ś. p. męża), pogarsza się w XVI w.- sytuacja prawna kobiet była zbliżona do osób małoletnich bądź psychicznie chorych - przez całe życie były pod opieką ojca/męża; brak praw polit. aż do ordynacji do Sejmu Ustawodawczego 1918 r.- ograniczeniom towarzyszyły jednak przywileje: a) nie musiały stawać w sądzie, jeśli ustanowiły zastępcę b) korzystały z wydłużonych okresów dawności (roszczenie mężczyzny wygasało po 3 latach, wdowy po 6, mężatki po 10, a zakonnicy po 20 latach) c) wdów nie można pozywać w okresie roku i 6 niedziel po śmierci mężascharakteryzuj sytuację kobiet i ich zdolność do czynności prawnych- obowiązuje w Kr. Polskim od 1826 r. (uchwalenie KC kongresówki), w zaborze pruskim od 1794 r. (Landrecht) i austriackim od 1811 r. (ABGB)od kiedy funkcjonuje mieszana forma małżeństwa?(ab intestato); - dziedziczenie beztestamentowe pojawia się na ziemiach polskich w XIV-XV w.- ma dominujące znaczenie do końca I RP- spadkobranie nieruchomości podlegały rygorystycznym zasadom; były one bardzo długo wyłączone z dziedziczenia testamentowegoOpisz dziedziczenie beztestamentowe.POSTĘPOWANIE DOWODOWE; I. bliższość do dowodu;- oparte na legalnej teorii dowodowej, opartej na zasadzie prawdy formalnej, rozstrzyganej na podstawie reguł prawa- legalna teoria dowodowa zobowiązuje sędziego do uwzględnienia tylko tych dowodów, które wskazywało prawo- dowód mogła przedstawić tylko jedna ze stron (przeciwdowody niedopuszczalne); prawo do przedstawienia dowodu przysługuje stronie dysponującej lepszym (wg. hierarchii dowodów) dowodem, zaś w razie ich równości przysługiwało ono osobie wyższej stanem, zaś w razie równości stanowej prawo do przedstawienia dowodu przysługuje pozwanemu II. środki dowodowe;- dowodem jest wszelka okoliczność, z której sędzia wyprowadza przekonanie o tym, jaki ma wydać wyrok 1. przyznanie się do winy:- najlepszy środek dowodowy- wadą możliwość uzyskania alibi przez kryminalistę (np. osoba, która dokonała morderstwa w Warszawie przyznaje się do kradzieży w Krakowie)- w sprawach o ciężkie przestępstwa (o charakterze polit.) praktykowano (głównie w prawie miejskim) tortury - zakazano ich w 1776 r. 2. przysięga strony:- stanowi dowód w określonych przypadkach- przysięga oczyszczająca odrzuca oskarżenie, oskarżająca wzmacnia je- do 1543 r. rota przysięgi musi być przedstawiona bezbłędnie - najmniejsza pomyłka lub zająknięcie się skutkuje odrzuceniem dowodu- powinna być złożona na krzyż bądź z powołaniem się na własną wiarę (nie-chrześcijanie)- osoby o wysokim statusie społ. nie muszą zeznawać pod przysięgą 3. współprzysiężnicy:- w liczbie od 1 do 11- przysięgają prawdomówność strony- ich powołanie związane najczęściej z brakiem bezpośrednich świadków zajścia 4. zeznania świadków:- świadkowie dzielą się na: a) naocznych (bezpośrednio widzieli zdarzenie) b) dobieranych (gdy prawo wymaga określonej liczby świadków)Scharakteryzuj przebieg postępowania dowodowego.Ślubne i prawe - na przykład dziecko urodzone w związku małżeńskim osób wywodzących się z tego samego stanu Nieślubne i nieprawe - na przykład dziecko urodzone w związku pozamałżeńskim Ślubne i nieprawe - dziecko urodzone w małżeństwie morganatycznym Nieślubne i prawe - dziecko urodzone przed ślubem i uprawnione przez zawarte później między rodzicami małżeństwoWymień 4 rodzaje dzieci.Ekscepcja peremptoryjna - uniemożliwiała kontynuację procesu lub innego postępowania w tej samej sprawie, upadek powoda · zarzut rzeczy osądzonej - dotyczył sprawy zakończonej wcześniej prawomocnym wyrokiem sądu Ekscepcja dylatoryjna - zarzut uniemożliwiający kontynuację konkretnego procesu · niewłaściwość sądu - pozwanie do niewłaściwej, z uwagi na miejsce lub rodzaj, jurysdykcji · niesprawność pozwu - formalne błędy w pozwie · brak wystąpienia w procesie wszystkich zainteresowanych stron - nie kwestionowano samego sporu, ale istniała potrzeba pozwu osób trzecich · brak pełnej zdolności procesowej · powołanie się na zachodźcę [nie, nie uchodźcę] (poprzednika prawnego) - gdy kwestionowane prawo pozwany uzyskał od osoby trzeciej · powołanie na rękojmię - gdy kwestionowany czyn był popełniony na polecenie pana Ekscepcja deklinatoryjna - zarzut uprawniający pozwanego do nieodpowiadania powodowi w konkretnej sprawie, bez skutku w postaci upadku sporu Wdanie się w spór - jak pozwany uznawał roszczenia wydawano wyrok zgodny z życzeniem powoda, pozwany się przyznawał do lżejszych zarzutów, żeby mieć spokój i nie wyszły na wierzch jakieś cięższe, w razie polemiki i odmowy pozwanego następowało tzw. utwardzenie sporu, a strony traciły prawo swobodnego dysponowania nimiwymień rodzaje ekscepcjipo przedstawieniu przez powoda roszczeń wobec pozwanego, temu drugiemu przysługiwało prawo odpowiedzi, przedstawiał wtedy ekscepcje - zarzuty procesowe, czyli okoliczności uniemożliwiające kontynuowanie sprawy przed sądemCzym były ekscepcje?Dylacje (dilationes) - czyli odkłady - były to przyczyny usprawiedliwiające odroczenie rozprawyCzym były dylacje?Zwyczajne: · choroba, czyli niemoc lekka i ciężka (łożna) - lekka choroba usprawiedliwiała nieobecność tylko na roku zwykłym, ciężka, grożąca utratą życia usprawiedliwiała każdą nieobecność, jej stwierdzenie wymagało obecności księdza który potem składał przed sądem przysięgę, że tak było · siła wyższa - obiektywne okoliczności uniemożliwiające stawienie się na rozprawie np. powódź, wojna · O większe - zbieg terminów różnych rozpraw, zobowiązany był stawić się na sprawie toczonej o większą wartość i wysłać do sądu gdzie był nieobecny uzasadnienie absencji · małoletniość - osoba małoletnia mogła odroczyć proces do czasu osiągnięcia pełnoletniości · Służba publiczna - na Dylacje mogły się powołać osoby, które w czasie procesu prowadziły służbę publiczną · uzupełnienie dokumentów - odroczenie dla przedłożenia w sądzie dowodów z dokumentów · konsultacja z patronem lub rodziną - odroczenie na czas konsultacji z patronem, pełnomocnikiem lub rodziną Nadzwyczajne: · list inhibicyjny · porozumienie stron o odroczeniu sprawy - porozumienie w wyniku zgodnej, wyrażonej przez obie strony woli odłożenia terminu, powód mógł być dowolny · urzędowe rozstrzygnięcie o zawieszeniu sprawy - sąd mógł zawiesić rozprawę: na szczególną prośbę jednej strony jeśli powód był dostateczny (a nie można było zrobić dylacji zwyczajnej) lub ze względu na sam sąd, gdy z jakiegoś powodu nie mógł przeprowadzić sprawyWymień rodzaje dylacji.· Azyl wojewodziński (przemirze) - gdy oskarżony o ciężkie przestępstwo nie był dopuszczony do wizyty u króla wojewoda musiał mu zapewnić azyl na 4-8 tygodni i podjąć próbę dotarcia do króla, jak się nie udało wyprowadzał oskarżonego za granicę a w tym czasie jego krewni starali się o rozpatrzenie sprawy zgodnie z procedurami, stosowany w procesie arbitralnym · List żelazny (glejt) - udzielany przez króla, hetmana, wierzyciela lub władcę miasta, dowód dobrej woli wystawiającego, zapewniał nietykalność osobistą, gwarancja wstrzymania represji, list generalny wstrzymywał wszelkie postępowania względem danej osoby · List inhibicyjny - udzielany przez króla, zakazywał pozywania danej osoby przed oznaczony sąd lub wstrzymywał rozpatrzenie sprawy na czas określony lub nieokreślony · Abolicja - umorzenie postępowania karnego w stosunku do pewnej kategorii przestępstw · Amnestia - zbiorowy akt łaski, całkowicie lub częściowo darował orzeczone już kary · Prawo łaski - indywidualny akt króla (głowy państwa) polegający na darowaniu lub złagodzeniu kary już orzeczonej wyrokiem sąduWymień możliwe przyczyny wstrzymania postępowania.to co otrzymała od rodziny, to co otrzymała od męża i przedmioty, które nabyła po zawarciu małżeństwa, z domu wynosiła wyprawę i posag, od męża wiano, podarunek poranny i poślubny Wyprawa (szczebrzuch) - ruchomości osobistego użytku (odzież, kosztowności) Posag - stanowił część spadkową po rodzicach, należał jej się jako dziedzicowi, jak otrzymała posag to już nie miała praw do spadku; wydawał go ojciec, a po jego śmierci bracia Wiano - dwie części: oprawa posagu - stanowiła równowartość posagu i służyła zabezpieczeniu go na nieruchomości będącej własnością mężaprzywianek - odpowiednik powyższej kwotycałość spisywana listem wiennym, zamieszczana w księgach sądowych (dobra oprawne) podarunek poranny - jednorazowe świadczenie dawane po nocy poślubnej podarunek poślubny - oznaka szczególnego uczucia, mógł być dawany okresowo (np. co roku na rocznicę) lub jednorazowoWymień części składowe majątku żony.Posiadanie to stan faktyczny chroniony przez prawo. Posiadanie zawierało w sobie dwa elementy: corpus - faktyczne władztwo nad rzeczą i animus - wola władania nią w swoim interesie, dla siebie (istotny jest zatem stosunek władającego do rzeczy).Czym jest posiadanie?Wyrok stanowczy to orzeczenie rozstrzygające sprawę postawioną przez powoda. Wyroki stanowcze możemy podzielić na: a) wyroki ewazyjne (uwalniające), tzw. ewazja - orzeczenia odrzucające pretensje powoda; b) wyroki zasądzające (kondemnaty) - orzeczenia przyznające rację powodowi; lub: a) wyroki oczne (oczywiste) - orzeczenia wydane w obecności obu stron, b) wyroki zaoczne (kontumacyjne również zwane kondemnatami) - orzeczenia wydane pod nieobecność jednej ze stron.Wymień rodzaje wyroków stanowczych.Wyrok przedstanowczy to orzeczenie rozstrzygające kwestie formalno-procesowe procesu, dotyczył problemów ubocznych postępowania, czyli tzw. akcesoriów (na przykład rozstrzygnięcia dotyczące dylacji lub bliższości do dowodu).Opisz wyroki przedstanowcze.W ramach tej formy mogą funkcjonować różne sposoby zawarcia małżeństwa, takie jak: wspólne zamieszkanie i pożycie, porwanie, kupno i umowa formalna.Opisz świecką formę zawarcia małżeństwa.-nie musiało być monogamiczne -świeckie- dopiero od xi wieku obowiazuje forma kanonicznaOpisz instytucję małżeństwa w X wieku.W okresie feudalizmu wyróżniano dwa rodzaje własności: pełną i zależną. Własność pełna (określana także mianem alodialnej) charakteryzowała się tym, iż jej nabycie nie rodziło żadnych negatywnych skutków w sferze zależności osobistej. Własność zależna powodowała powstanie stosunku zależności między nabywcą a inną osobą, co wiązało się z ograniczeniem uprawnienia właściciela przez przyznanie części praw komuś innemu. W jej ramach można wyróżnić dwie kategorie: własność lenną i własność podzieloną.Opisz własność feudalną.4.1.1. Własność lenna Polegała na tym, iż w stosunku do jednej rzeczy stanowiącej beneficjum (nieruchomości) jednocześnie przysługiwały dwie własności - seniora i wasala. Wasal otrzymywał lenno mocą tak zwanego prawa lennego, a tym samym popadał w zależność osobistą od seniora. Swoboda dysponowania własnością lenną była ograniczona. Prawo do spadku przysługiwało tylko jednej osobie i wyłącznie mężczyznom, ze względu na ciążący na lenniku obowiązek służby wojskowej. W Polsce własność lenna pojawiła się w XIII w. i funkcjonowała do wieku XVIII, kiedy została mocą konstytucji sejmowej przekształcona w alodialną. Własność podzielona- funkcjonowała na gruncie stosunków wiejskich. Rodził relację zależności między właścicielem wsi a chłopem. Pierwszemu przysługiwała własność zwierzchnia (pańska), natomiast drugiemu - podległa. Obie własności wpływały na siebie, ograniczając wzajemnie prawa właścicieli. Ograniczenie polegało na tym, że uprawnieniom właściciela zwierzchniego odpowiadały obowiązki właściciela podległego i odwrotnie.Scharakteryzuj własność lenną i podzieloną.Proces skargowy (akuzacyjny) Uruchamiany był wyłącznie na wniosek złożony przez jedną ze stron sporu. Miał zastosowanie w sprawach prywatnych oraz tych sprawach karnych, w których nie stosowano postępowania arbitralnego monarchy lub jego urzędników. Nie mógł być więc wszczęty z inicjatywy państwa, bez zgody osoby zainteresowanej.Opisz proces skargowy.Dziecko pozamałżeńskie piętnowano, określając je obraźliwie („wylęganiec", „pokrzywnik", „bękart" itd.). Bękart nie wchodził do rodziny, nie miał prawa do nazwiska ojca, nie dziedziczył po ojcu, nie miał wstępu do stanu duchownego. Piętnowane było również jego rodzeństwo spłodzone już w czasie trwania małżeństwa.Jak wyglądała sytuacja bękarta?· proces inkwizycyjny - uprawnionym do przeprowadzenia postępowania (prowadzenia śledztwa, sformułowania aktu oskarżenia, przeprowadzenia procesu i wydania wyroku) był organ państwowy - miał wszystkie funkcje procesowe. Zawsze wszczynany był z urzędu, a podstawą mogła być skarga lub doniesienie. Zgoda pokrzywdzonego nie była brana pod uwagę. Dwie zasady: pisemności i tajności - nawet w stosunku do oskarżonego, który do wydania wyroku nie wiedział o szczegółach postępowania, był w ten sposób skutecznie pozbawiony prawa do obrony. Obowiązywała legalna teoria dowodowa - znaczenie materiału dowodowego określało prawo, praktykowano wymuszanie przyznania się do winy, torturowano. Brał w nim udział justycjariusz - funkcje śledczego, oskarżyciela, sędziego i wykonawcy wyroku, pod koniec XV w. występowali już jako zwykli urzędnicy policyjni. Prawo ziemskie odrzuciło zasady tego procesu, bo szlachta była mu przeciwna, obowiązywał on za to w prawie kościelnym czy miejskim. Istniały dwa etapy procesu: 1. inkwizycja generalna - postępowanie informacyjne, ustalenie faktu popełnienia przestępstwa, okoliczności i domniemanie sprawcy) 2. inkwizycja specjalna - jej celem było uzyskanie przyznania się oskarżonego do winyscharakteryzuj przebieg procesu inkwizycyjnegoTa grupa ograniczonych praw rzeczowych stanowiła, z punktu widzenia uprawnionego -wolności, zaś z punktu widzenia właściciela - służebności.Czym były służebności (wolności)?- jest to małżeństwo zawarte z naruszeniem formy wymaganej przez prawo kanoniczne w zakresie obecności duchownego i dwóch świadków - początkowo uznawano za ważne, o ile małżonkowie ujawnili się przed plebanem; zmieniło się to na soborze trydenckim 1563 r., które zakazało małżeństw tajnych pod sankcją nieważności, dodając w ten sposób kolejną przeszkodę zrywającą - obowiązek dochowania odpowiedniej formyOpisz małżeństwa tajne.Własność niedzielna miała charakter własności zbiorowej i mogła przysługiwać rodzinie lub wspólnocie terytorialnej - wspólnocie wiejskiej i dotyczyła na przykład pastwisk. Nabywało się ją przez zamieszkanie w gminie, zaś przeprowadzka skutkowała jej utratąCzym była własność niedzielna (niedział)?