Średniowiecze - powtórka do matury

Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Plan bazyliki
Przed narteksem znajdował się prostokątny dziedziniec otoczony kolumnadą z fontanną pośrodku- atrium.
Wejście do kościoła poprzedzał przedsionek- narteks, znajdowały się tam portale- ile było naw tyle portali.
Bazyliki powstają na planie wydłużonego prostokąta podzielonego kolumnami na 3 lub 5 naw.
Bazyliki posiadają nawę główną wyższą od naw bocznych, każda nawa ma własne oświetlenie.
Nawy oddzielone od siebie kolumnami, które podtrzymują płaskie belkowanie lub półkoliste arkady.
Czasem między korpusem nawowym a apsydą pojawia się nawa poprzeczna- transept. Bazylika z transeptem jest na planie krzyża łacińskiego
Czasem w bryle pojawia się prostokątna przestrzeń przed apsydą- prezbiterium.
W prezbiterium kościoła znajduje się stół ofiarny- mensa ołtarzowa, kazalnica i tron biskupa.
Korpus nawowy nakryty był otwartym wiązaniem dachowym lub płaskim stropem, czasem zdobionym kasetonami.
Nawa główna od strony wschodniej zakończona jest półkolistą wnęką wychodzącą na zewnątrz- apsyda- w tym miejscu znajduje się prezbiterium, miejsce przeznaczone dla kleru.
Jedyną częścią sklepioną półkoliście była apsyda.
Bazyliki wczesnochrześcijańskie były orientowane, czyli skierowane apsydą w stronę Ziemi Świętej
Click the card to flip 👆
1 / 102
Terms in this set (102)
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Plan bazyliki
Przed narteksem znajdował się prostokątny dziedziniec otoczony kolumnadą z fontanną pośrodku- atrium.
Wejście do kościoła poprzedzał przedsionek- narteks, znajdowały się tam portale- ile było naw tyle portali.
Bazyliki powstają na planie wydłużonego prostokąta podzielonego kolumnami na 3 lub 5 naw.
Bazyliki posiadają nawę główną wyższą od naw bocznych, każda nawa ma własne oświetlenie.
Nawy oddzielone od siebie kolumnami, które podtrzymują płaskie belkowanie lub półkoliste arkady.
Czasem między korpusem nawowym a apsydą pojawia się nawa poprzeczna- transept. Bazylika z transeptem jest na planie krzyża łacińskiego
Czasem w bryle pojawia się prostokątna przestrzeń przed apsydą- prezbiterium.
W prezbiterium kościoła znajduje się stół ofiarny- mensa ołtarzowa, kazalnica i tron biskupa.
Korpus nawowy nakryty był otwartym wiązaniem dachowym lub płaskim stropem, czasem zdobionym kasetonami.
Nawa główna od strony wschodniej zakończona jest półkolistą wnęką wychodzącą na zewnątrz- apsyda- w tym miejscu znajduje się prezbiterium, miejsce przeznaczone dla kleru.
Jedyną częścią sklepioną półkoliście była apsyda.
Bazyliki wczesnochrześcijańskie były orientowane, czyli skierowane apsydą w stronę Ziemi Świętej
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Plan bazyliki Przed narteksem znajdował się prostokątny dziedziniec otoczony kolumnadą z fontanną pośrodku- atrium. Wejście do kościoła poprzedzał przedsionek- narteks, znajdowały się tam portale- ile było naw tyle portali. Bazyliki powstają na planie wydłużonego prostokąta podzielonego kolumnami na 3 lub 5 naw. Bazyliki posiadają nawę główną wyższą od naw bocznych, każda nawa ma własne oświetlenie. Nawy oddzielone od siebie kolumnami, które podtrzymują płaskie belkowanie lub półkoliste arkady. Czasem między korpusem nawowym a apsydą pojawia się nawa poprzeczna- transept. Bazylika z transeptem jest na planie krzyża łacińskiego Czasem w bryle pojawia się prostokątna przestrzeń przed apsydą- prezbiterium. W prezbiterium kościoła znajduje się stół ofiarny- mensa ołtarzowa, kazalnica i tron biskupa. Korpus nawowy nakryty był otwartym wiązaniem dachowym lub płaskim stropem, czasem zdobionym kasetonami. Nawa główna od strony wschodniej zakończona jest półkolistą wnęką wychodzącą na zewnątrz- apsyda- w tym miejscu znajduje się prezbiterium, miejsce przeznaczone dla kleru. Jedyną częścią sklepioną półkoliście była apsyda. Bazyliki wczesnochrześcijańskie były orientowane, czyli skierowane apsydą w stronę Ziemi Świętej
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Bazylika św. Piotra na Watykanie

ufundowana w IV w przez cesarza Konstantyna Wielkiego, wybudowana nad grobem św. Piotra. Pięcionawowa, istniała do XVI w., zburzona, na jej miejscu powstał obecny kościół
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Bazylika św. Piotra na Watykanie ufundowana w IV w przez cesarza Konstantyna Wielkiego, wybudowana nad grobem św. Piotra. Pięcionawowa, istniała do XVI w., zburzona, na jej miejscu powstał obecny kościół
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Bazylika św. Piotra na Watykanie - plan
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Bazylika św. Piotra na Watykanie - plan
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie

mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie

mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie

mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie

mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mozaiki w mauzoleum Konstancji w Rzymie mozaiki znajdują się na sklepieniu. Przedstawione zostały sceny z winobrania, między nimi portret zmarłej Konstancji oraz motywy ornamentalne. Znajduje się również między innymi mozaika z motywem traditio legis.
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie

na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów.

Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej.

W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów. Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej. W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie

na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów.

Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej.

W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów. Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej. W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.
Sztuka Wczesnochrześcijańska
Okres Drugi - IV-V

Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie

na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów.

Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej.

W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.
Image: Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów. Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej. W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.
Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów. Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej. W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Mauzoleum Galli Placydii w Rawennie na planie krzyża greckiego, surowe z zewnątrz, bogato zdobione wewnątrz. Na środkowym sklepieniu krzyż- symbol Chrystusa na rozgwieżdżonym niebie, otoczony 4 symbolami ewangelistów. Nad wejściem Chrystus jako dobry pasterz siedzący wśród skał i owiec, wsparty na krzyżu niczym na lasce pasterskiej. W pozostałych fragmentach postacie świętych męczenników. Pozostałe ozdoby to znaki ornamentalne i symboliczne.Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Baptysterium Ortodoksów w Rawennie mozaika znajduje się na sklepieniu, złożona z 3 okręgów. W kręgu środkowym- chrzest Chrystusa. W drugim kręgu- postacie apostołów w złoto białych szatach z wieńcami męczeństwa w rękach. W ostatnim kręgu- motywy architektoniczno- roślinne, m.in. z czterema ołtarzami z otwartą księgą- symbol czterech ewangeliiSztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Baptysterium Ortodoksów w Rawennie mozaika znajduje się na sklepieniu, złożona z 3 okręgów. W kręgu środkowym- chrzest Chrystusa. W drugim kręgu- postacie apostołów w złoto białych szatach z wieńcami męczeństwa w rękach. W ostatnim kręgu- motywy architektoniczno- roślinne, m.in. z czterema ołtarzami z otwartą księgą- symbol czterech ewangeliiSztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Oranci i orantki postacie mężczyzn lub kobiet przedstawione frontalnie z rękoma wzniesionymi do góry w geście modlitwy.Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Oranci i orantki postacie mężczyzn lub kobiet przedstawione frontalnie z rękoma wzniesionymi do góry w geście modlitwy.Sztuka Wczesnochrześcijańska Okres Drugi - IV-V Dobry pasterz` młody mężczyzna bez brody w otoczeniu owiec lub z jagnięciem na ramionach. Przypominał greckiego boga Apolla lub Hermesa.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół Hagia Sophia- Mądrości Bożej Anthemios z Tralles i Izydor z Miletu - architekci Najwspanialszym przykładem architektury jest ufundowany przez cesarza Justyniana,wzniesiony w VI w. Kościół wchodził w skład cesarskiego zespołu pałacowego. Pałac łączył cechy bazyliki podłużnej oraz bazyliki centralnej, na planie prostokąta podzielonego na trzy nawy. Nawa środkowa zakończona wieloboczną apsydą. W środku nawy głównej olbrzymia kopuła wsparta na czterech filarach. Po bokach głównej kopuły znajdują się dwie półkopuły. Te z kolei wsparte są na czterech eksedrach. Nad nawami bazyliki empory- piętrowa galeria otwierająca się do wnętrza poprzez kolumny, przeznaczona dla chóru, władcy lub zakonników. Ważnym czynnikiem kształtującym wnętrze kościoła było światło wpadające rytmicznie zgrupowanymi oknami. Do kościoła prowadził podwójny narteks. Przed narteksem znajdowało się atrium, które nie zachowało się. Kopuła znajdująca się 55 metrów nad ziemią po pewnym czasie runęła, ale została odbudowana. Wystrój wnętrza dopełnia ornamentalno-ażurowa dekoracja kapiteli, balustrad, marmurowe kolumny, mozaiki kopuł i sklepień. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 r. kościół został zamieniony na meczet. Wówczas dobudowano na narożnikach 4 minarety, czyli wieżyczki. Z kolei w środku umieszczono tablicę z imionami Kalifów. W XX w. kościół zamieniono na muzeum.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół Hagia Sophia- Mądrości Bożej Anthemios z Tralles i Izydor z Miletu - architekci Najwspanialszym przykładem architektury jest ufundowany przez cesarza Justyniana,wzniesiony w VI w. Kościół wchodził w skład cesarskiego zespołu pałacowego. Pałac łączył cechy bazyliki podłużnej oraz bazyliki centralnej, na planie prostokąta podzielonego na trzy nawy. Nawa środkowa zakończona wieloboczną apsydą. W środku nawy głównej olbrzymia kopuła wsparta na czterech filarach. Po bokach głównej kopuły znajdują się dwie półkopuły. Te z kolei wsparte są na czterech eksedrach. Nad nawami bazyliki empory- piętrowa galeria otwierająca się do wnętrza poprzez kolumny, przeznaczona dla chóru, władcy lub zakonników. Ważnym czynnikiem kształtującym wnętrze kościoła było światło wpadające rytmicznie zgrupowanymi oknami. Do kościoła prowadził podwójny narteks. Przed narteksem znajdowało się atrium, które nie zachowało się. Kopuła znajdująca się 55 metrów nad ziemią po pewnym czasie runęła, ale została odbudowana. Wystrój wnętrza dopełnia ornamentalno-ażurowa dekoracja kapiteli, balustrad, marmurowe kolumny, mozaiki kopuł i sklepień. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 r. kościół został zamieniony na meczet. Wówczas dobudowano na narożnikach 4 minarety, czyli wieżyczki. Z kolei w środku umieszczono tablicę z imionami Kalifów. W XX w. kościół zamieniono na muzeum.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół Hagia Sophia- Mądrości Bożej Anthemios z Tralles i Izydor z Miletu - architekci Najwspanialszym przykładem architektury jest ufundowany przez cesarza Justyniana,wzniesiony w VI w. Kościół wchodził w skład cesarskiego zespołu pałacowego. Pałac łączył cechy bazyliki podłużnej oraz bazyliki centralnej, na planie prostokąta podzielonego na trzy nawy. Nawa środkowa zakończona wieloboczną apsydą. W środku nawy głównej olbrzymia kopuła wsparta na czterech filarach. Po bokach głównej kopuły znajdują się dwie półkopuły. Te z kolei wsparte są na czterech eksedrach. Nad nawami bazyliki empory- piętrowa galeria otwierająca się do wnętrza poprzez kolumny, przeznaczona dla chóru, władcy lub zakonników. Ważnym czynnikiem kształtującym wnętrze kościoła było światło wpadające rytmicznie zgrupowanymi oknami. Do kościoła prowadził podwójny narteks. Przed narteksem znajdowało się atrium, które nie zachowało się. Kopuła znajdująca się 55 metrów nad ziemią po pewnym czasie runęła, ale została odbudowana. Wystrój wnętrza dopełnia ornamentalno-ażurowa dekoracja kapiteli, balustrad, marmurowe kolumny, mozaiki kopuł i sklepień. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 r. kościół został zamieniony na meczet. Wówczas dobudowano na narożnikach 4 minarety, czyli wieżyczki. Z kolei w środku umieszczono tablicę z imionami Kalifów. W XX w. kościół zamieniono na muzeum.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San vitale- Kościół św. Witalisa Kościół na planie centralnym ośmioboku, oktagonu. Część środkowa wyższa nakryta kopułą wsparta na 7 niszach - eksedrach, z 8 strony kwadratowe prezbiterium zakończone absydą, dookoła części centralnej obejście, nad obejściem na piętrze empory, po bokach prezbiterium z niewielkie pomieszczeniem tzw. pastoforia. Narteks zakończony półkoliście przylega do południowo-wschodniego narożnika, jego oś nie pokrywa się z osią główną kościoła, we wnętrzu zachowały się bogate mozaiki z czasów Justyniana.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San vitale- Kościół św. Witalisa Kościół na planie centralnym ośmioboku, oktagonu. Część środkowa wyższa nakryta kopułą wsparta na 7 niszach - eksedrach, z 8 strony kwadratowe prezbiterium zakończone absydą, dookoła części centralnej obejście, nad obejściem na piętrze empory, po bokach prezbiterium z niewielkie pomieszczeniem tzw. pastoforia. Narteks zakończony półkoliście przylega do południowo-wschodniego narożnika, jego oś nie pokrywa się z osią główną kościoła, we wnętrzu zachowały się bogate mozaiki z czasów Justyniana.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San vitale- Kościół św. Witalisa Kościół na planie centralnym ośmioboku, oktagonu. Część środkowa wyższa nakryta kopułą wsparta na 7 niszach - eksedrach, z 8 strony kwadratowe prezbiterium zakończone absydą, dookoła części centralnej obejście, nad obejściem na piętrze empory, po bokach prezbiterium z niewielkie pomieszczeniem tzw. pastoforia. Narteks zakończony półkoliście przylega do południowo-wschodniego narożnika, jego oś nie pokrywa się z osią główną kościoła, we wnętrzu zachowały się bogate mozaiki z czasów Justyniana.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w kościół św. Marka w Wenecji na planie krzyża greckiego z 5 kopułami. Wzorowany na kościele Apostołów. Kościół ten łączy cechy różnych stylów: romańskiego, gotyckiego, wpływy Islamu. Powstał w XI w. Jest najsłynniejszym kościołem w Wenecji.Sztuka romańska XI - 1p XIII w bazylika św. Marka w Wenecji na planie krzyża greckiego z 5 kopułami. Wzorowany na kościele Apostołów. Kościół ten łączy cechy różnych stylów: romańskiego, gotyckiego, wpływy Islamu. Powstał w XI w. Jest najsłynniejszym kościołem w Wenecji.Sztuka romańska XI - 1p XIII w bazylika św. Marka w Wenecji na planie krzyża greckiego z 5 kopułami. Wzorowany na kościele Apostołów. Kościół ten łączy cechy różnych stylów: romańskiego, gotyckiego, wpływy Islamu. Powstał w XI w. Jest najsłynniejszym kościołem w Wenecji.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San Apollinare in Classe - mozaiki w absydzie kościoła znajduje się dwustrefowa mozaika. Pośrodku strefy głównej krzyż na tle błękitnego nieba, czyli symbol Chrystusa. W scenie Przemienienia ukazują się Chrystusowi Eliasz i Mojżesz, a obecność Boga symbolizuje wyłaniająca się z obłoków ręka. Obecność Apostołów symbolizują trzy owieczki po bokach. W scenie dolnej został przedstawiony święty Apollinare na tle rajskiej łąki, jako pośrednik między ziemią i niebem. Owieczki podążające w stronę świętego symbolizują wiernych.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San Vitale w Rawennie - absyda w absydzie przedstawiony został Chrystus siedzący na błękitnym globie w purpurowej szacie z głową otoczoną nimbem (aureolą). Chrystus przedstawiony bez brody jako Kosmokrator/ Pantokrator- władca wszechświata. Scena na tle rajskiego pejzażu, spod błękitnego globu wypływają 4 rajskie rzeki. Po bokach Chrystusa archaniołowie. Jeden z nich prezentuje Chrystusowi świętego Witalisa, któremu Chrystus wręcza koronę męczeńską. Święty Vitalis ma ręce owinięte tkaniną na znak szacunku - odzwierciedla to obyczaje panujące na dworze wschodnim. Archanioł po drugiej stronie prezentuje Chrystusowi biskupa Eklezjusza, który przynosi w darze Chrystusowi model kościoła.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San Vitale w Rawennie - Procesja cesarza Justyniana przedstawiony został w koronie z nimbem wokół głowy. Cesarz ukazany jako namiestnik Chrystusa na ziemi. Przedstawiony w otoczeniu dostojników kościoła, dworzan i żołnierzy. Cesarz niesie w darze kościołowi złotą pastwę. Oprócz Justyniana ważną rolę odgrywał biskup Maksencjusz, który reprezentował kościół, gdyż cesarz nigdy nie był w Rawennie. Postacie przedstawione frontalnie, wydłużone, przedstawione płasko, otoczone konturem, szaty zakrywają ruch i budowę anatomiczną. Postacie bardzo lekko dotykają podłoża stopami, co sprawia wrażenie jakby unosiły się nad ziemią. Głowy wszystkich postaci przedstawione na jednej wysokości -izokefalia. Postać Justyniana została zaakcentowana kompozycyjnie, ustawiony pośrodku, w ciemnej szacie. Całość na gładkim, złotym tle. Uderza powaga, hieratyzm, monumentalność, bogate kolory.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Kościół San Vitale w Rawennie - Procesja cesarzowej Teodory cesarzowa w otoczeniu dworzan i dworek. Przedstawiona w koronie z nimbem wokół głowy. Niesie w darze kościołowi złoty kielich. Dół szat cesarzowej przedstawia Trzech Króli, do których nawiązuje procesja cesarzowej. Jeden z dworzan uchyla kotarę zasłaniającą wejście - symbolizuje drzwi kościoła. Za postaciami uproszczona architektura oraz gładkie, złote tło. Również występuje izokefalia.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Sama nazwa pochodzi od greckiego słowa „ejkon", co znaczy obraz i przedmiot kultu religijnego zarazem. Na ikonach przedstawiono Chrystusa, Matkę Boską, świętych. Potem pojawiają się bardziej rozbudowane przedstawiane. Ostatecznie wyróżnia się dwie kategorie ikon: ikony portretowe - mogły przedstawiać jedną lub kilka postaci ukazywanych w popiersiu lub całej sylwetce ikony historyczne - ilustrują wydarzenia zaczerpnięte z Pisma Świętego W centrum uwagi kościoła znajdowały się przede wszystkim ikony portretowe, które podlegały początkowo najściślejszej kontroli. Początkowo ikony nie były obiektem kultu; miały jedynie przypominać szczególnie szanowanych zmarłych. Najwcześniejsze ikony pojawiły się w Egipcie. Nawiązywały do portretów fajumskich. Te najstarsze pochodzą z VI wieku. Szybko jednak ikony przechodzą rewolucje i stają się ośrodkiem kultu. Otaczano ikony czcią wierząc, że wizerunek kryje w sobie cząstkę pierwowzoru, a zarówno miały uczestniczyć w świętości Boga. Malowane na grubych deskach, starannie przygotowywanych według tradycyjnych reguł. Malowane techniką enkaustyczną lub temperą. Często były niewielkich rozmiarów, by można było je przenosić, zabierać ze sobą w podróż. Ikonografia była określona również tradycyjnymi przepisami. Postacie przedstawiane w pełnej powadze, dostojności, ujęte frontalnie. Ciało pozbawione zmysłowej cielesności. Twarze nieruchome z szeroko otwartymi, zamyślonymi oczami pozbawionymi rzęs, patrzące w nieskończoność. Usta małe, pozbawione uśmiechu, czy grymasu. Szaty uproszczone, zgeometryzowane, przedstawione płasko, otoczone konturem. Kompozycja centralna, ujęcie statyczne. Jeśli pojawia się ruch to jest on powolny, dostojny. Powtarza się ciepła gama barw - brązy, czerwienie, duża ilość złoceń. Niezmiennie powtarza się złote tło - symbol nieba. Aureola podkreśla doskonałość postaci. Jeśli za postacią pojawia się architektura lub pejzaż to zawsze traktowane w sposób uproszczony, podporządkowany głównemu tematowi. Podobna kompozycja, powtarzające się układy mają nasuwać myśl o wieczności. Malowaniem ikon zajmowali się mnisi, którzy przygotowywali się bardzo starannie modlitwą, postem; mówiono, iż ikony pisze się. Kościół nie tolerował swobody, dowolności w ikonach.ikony opisSztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Chrystus Pantokrator przedstawienie Jezusa Chrystusa jako władcy i sędziego Wszechświata, z gestem błogosławieństwa i Pismem Świętym w rękuSztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Hodegetria Madonna na jednej ręce trzyma Chrystusa, drugą wskazuje na syna, a Chrystus w geście błogosławieństwa.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Eleusa Madonna czułym gestem przytulająca Chrystusa do twarzy.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Grupa Deesis przedstawienie Chrystusa jako Pantokratora, z Marią i Janem Chrzcicielem po bokachSztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Ikonoklazm W XIII w. przedstawianie postaci ludzkiej wywołało gwałtowną opozycję, w wyniku której dochodzi do kryzysu zwanego obrazoburstwem, czy inaczej ikonoklazmem. Ikonoklazm pojawia się w dwóch fazach: w IX w. a następnie w XIII w. Pierwszą fazę otwiera edykt wydany przez cesarza Leona, który potępia figuralną sztukę religijną. Na wydanie tego edyktu miały wpływ poglądy dogmatyczne teologów oraz sztuka islamu. Doprowadziło to do zakazu kultu obrazów, które często niszczono wraz z rzeźbami. W tym czasie sztuka bizantyjska doznała bardzo dużych strat. Niższy kler i lud nie uznał ikonoklazmu. Ostatecznie zwolennicy przedstawienia Boga i świętych wygrali spór, a papież rzucił klątwę na obrazoburców.ikonoklazmSztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Ikonostas Początkowo ikony były wieszane samodzielnie. Po okresie obrazoburstwa zaczęto wieszać lub malować ikony na drewnianych ścianach lub przegrodach, między nawą główną, a prezbiterium. Taką ścianę nazywano ikonostasem, a jej zadaniem było przesłaniać święte obrządki odbywające się w prezbiterium przed oczami wiernych zgromadzonych w nawie. Do dziś do kapłańskiej części kościołów prawosławnych prowadzi troje drzwi w ikonostasie, z których środkowe to tzw. carskie lub królewskie wrota. Rozmieszczanie ikon na ikonostasie było ściśle określone tradycją. Pośrodku najważniejsze były postacie Chrystusa, Matki Boskiej, Jana Chrzciciela, czyli grupa Deesis. Na carskich wrotach najczęściej umieszczano 4 ewangelistów, sceny Zwiastowania i Eucharystii. Dalej umieszczano ikony ojców Kościoła, archaniołów i świętych. W najważniejszych rzędach usytuowane były ikony z przedstawieniem świąt kościelnych. Ikonostas szczególnie powiększano i nieustannie uzupełniano na Rusi.ikonostasSztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Sobór Wasyla Błogosławionego w Moskwie - inaczej sobór Pokrowski ROSJA powstał on w XVI w. Jest jednym z najbardziej oryginalnych przykładów architektury ruskiej. Część główna otoczona 8 kaplicami, nad kaplicami wieże nakryte cebulastymi hełmami. Skomplikowana bryła nawiązuje do tradycyjnej architektury drewnianej.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Sobór Wasyla Błogosławionego w Moskwie - inaczej sobór Pokrowski ROSJA powstał on w XVI w. Jest jednym z najbardziej oryginalnych przykładów architektury ruskiej. Część główna otoczona 8 kaplicami, nad kaplicami wieże nakryte cebulastymi hełmami. Skomplikowana bryła nawiązuje do tradycyjnej architektury drewnianej.Sztuka Bizantyjska 395- 1453 r./ IV- XV w Trójca Święta Andrzej Rublow namalowana do ikonostasu w Soborze, gdzie sam był mnichem. Przedstawia scenę z Księgi Rodzaju, wizytę trzech wędrowców u Abrahama. Są one symbolami Trójcy Św. Rublow ogranicza się do tych postaci, które przedstawia jako 3 aniołów siedzących przy stole. Na stole ustawiony jest kielich z barankiem, a sylwetki trzech aniołów można wpisać w koło. Wszystkie szczegóły bardzo wyidealizowane, gama barw podkreśla jedność, a zarazem różnicuje boskie osoby. Obraz wykonany techniką tempery na desce.Sztuka przedromańska Dzieli się na okresy: ● wczesnośredniowieczna VI- VIII ● karolińska VIII- IX ● ottońska X- lata 20. XISztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Iryjskie malarstwo książkowe Jest największym osiągnięciem sztuki wczesnośredniowiecznej. Wykształciło się na Wyspach Brytyjskich. Kościół islandzki rozwija się w izolacji od rzymskiego. Jest to społeczność mnichów zamieszkujących klasztory. Mnisi w skryptoriach klasztornych przepisują księgi, stosując do dekoracji stare celtyckie wzory, motywy zoomorficzne, taśmowe plecionki, rybie pęcherze pokrywające dywanowo całe stronice; wszystko w żywych kolorach. Na skutek misji mnichów iryjskich na kontynencie dekoracja ta wcześnie przedostaje się na tereny obecnej Szwajcarii i Niemiec.Malarstwo iryjskie opisSztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Księga z Durrow poszczególne ewangelie otwierają całostronicowe miniatury z symbolami ewangelistów w otoczeniu taśmowych plecionek; żywa kolorystyka.Sztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Księga z Durrow poszczególne ewangelie otwierają całostronicowe miniatury z symbolami ewangelistów w otoczeniu taśmowych plecionek; żywa kolorystyka.Sztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Księga z Durrow poszczególne ewangelie otwierają całostronicowe miniatury z symbolami ewangelistów w otoczeniu taśmowych plecionek; żywa kolorystyka.Sztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Księga z Kells pojawiają się tutaj dekoracje inicjałowe. Między plecionkami pojawiają się fragmenty postaci.Sztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Księga z Kells pojawiają się tutaj dekoracje inicjałowe. Między plecionkami pojawiają się fragmenty postaci.Sztuka przedromańska Sztuka wczesnośredniowieczna VI-VIII Księga z Lindisfarne tutaj dominują taśmowe plecionki. Pojawiają się na narożach stylizowane ptaki.Sztuka przedromańska Sztuka Karolińska VIII-IX Kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie mistrz Odo z Metzu Na planie centralnym ośmioboku, część środkowa wyższa, nakryta kopułą, otoczona obejściem, nad obejściem na piętrze empory, od wschodu kwadratowe prezbiterium, od zachodu wejście/narteks z przedsionkiem w przyziemiu, nad nim na piętrze loża królewska. Na samej górze kaplica z relikwiami. Parter przeznaczony był dla potrzeb liturgicznych; piętro zarezerwowane dla władzy i dworu. Kaplica połączona za pomocą krużganków z cesarskim zespołem pałacowym, który nie zachował się. Kaplica nawiązuje do kościoła San Vitale w Rawennie. Karol Wielki był w Rawennie i uznał San Vitale za kaplicę cesarską i kazał taką dla siebie zbudować. Zabrał z Rawenny płyty, posadzki, marmurowe kolumny i konny posąg Teodoryka. We wnętrzu dekoracja z kolorowych marmurów, obejście i empora otwiera się do centralnej nawy półkolistymi arkadami. Kaplica została poświęcona w 805 r.Sztuka przedromańska Sztuka Karolińska VIII-IX Kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie mistrz Odo z Metzu Na planie centralnym ośmioboku, część środkowa wyższa, nakryta kopułą, otoczona obejściem, nad obejściem na piętrze empory, od wschodu kwadratowe prezbiterium, od zachodu wejście/narteks z przedsionkiem w przyziemiu, nad nim na piętrze loża królewska. Na samej górze kaplica z relikwiami. Parter przeznaczony był dla potrzeb liturgicznych; piętro zarezerwowane dla władzy i dworu. Kaplica połączona za pomocą krużganków z cesarskim zespołem pałacowym, który nie zachował się. Kaplica nawiązuje do kościoła San Vitale w Rawennie. Karol Wielki był w Rawennie i uznał San Vitale za kaplicę cesarską i kazał taką dla siebie zbudować. Zabrał z Rawenny płyty, posadzki, marmurowe kolumny i konny posąg Teodoryka. We wnętrzu dekoracja z kolorowych marmurów, obejście i empora otwiera się do centralnej nawy półkolistymi arkadami. Kaplica została poświęcona w 805 r.Sztuka przedromańska Sztuka Karolińska VIII-IX Kaplica pałacowa Karola Wielkiego w Akwizgranie mistrz Odo z Metzu Na planie centralnym ośmioboku, część środkowa wyższa, nakryta kopułą, otoczona obejściem, nad obejściem na piętrze empory, od wschodu kwadratowe prezbiterium, od zachodu wejście/narteks z przedsionkiem w przyziemiu, nad nim na piętrze loża królewska. Na samej górze kaplica z relikwiami. Parter przeznaczony był dla potrzeb liturgicznych; piętro zarezerwowane dla władzy i dworu. Kaplica połączona za pomocą krużganków z cesarskim zespołem pałacowym, który nie zachował się. Kaplica nawiązuje do kościoła San Vitale w Rawennie. Karol Wielki był w Rawennie i uznał San Vitale za kaplicę cesarską i kazał taką dla siebie zbudować. Zabrał z Rawenny płyty, posadzki, marmurowe kolumny i konny posąg Teodoryka. We wnętrzu dekoracja z kolorowych marmurów, obejście i empora otwiera się do centralnej nawy półkolistymi arkadami. Kaplica została poświęcona w 805 r.Sztuka przedromańska Sztuka Karolińska VIII-IX w Nowości w planie podłużnym ● Pojawia się druga apsyda od strony zachodniej kościoła, bazyliki- bazylika z dwoma apsydami- założenie dwuchórowe ● Pojawia się drugi transept w zachodniej części kościoła ● Rozbudowana zachodnia część kościoła tzw. westwerk- złożony z transeptu, wysokiej, masywnej wieży pośrodku, mniejszych wieżyczek po bokach, we wnętrzu znajduje się empora Przykładem takiego kościoła jest kościół w Corvey nad Wezerąnowości w sztuce przedromańskiejSztuka przedromańska Sztuka Ottońska X - pierwsza ćwiartka XI w św. Michała w Hildesheim Najwybitniejszy przykład. Trójnawowa bazylika z dwoma transeptami i dwiema apsydami. Pod apsydą krypta, prezbiterium uniesione. W ramionach transeptu empory. Nawy oddzielone zarówno kolumnami jak i filarami - jest to tzw. zmienny system podpór, inaczej alternacja podpór. Wnętrze nakryte płaskim stropem. W bryle w części zachodniej znajduje się westwerk. Na przecięciu nawy z transeptami dwie kwadratowe, masywne wieże. Przy transeptach koliste wieżyczki mieszczące schody na empory. W kościele tym znajdowały się brązowe drzwi złożone z dwóch odlanych w całości 5 metrowej wysokości skrzydeł. Przedstawiają dzieje pierwszych rodziców i dzieje ChrystusaSztuka przedromańska Sztuka Ottońska X - pierwsza ćwiartka XI w św. Michała w Hildesheim Najwybitniejszy przykład. Trójnawowa bazylika z dwoma transeptami i dwiema apsydami. Pod apsydą krypta, prezbiterium uniesione. W ramionach transeptu empory. Nawy oddzielone zarówno kolumnami jak i filarami - jest to tzw. zmienny system podpór, inaczej alternacja podpór. Wnętrze nakryte płaskim stropem. W bryle w części zachodniej znajduje się westwerk. Na przecięciu nawy z transeptami dwie kwadratowe, masywne wieże. Przy transeptach koliste wieżyczki mieszczące schody na empory. W kościele tym znajdowały się brązowe drzwi złożone z dwóch odlanych w całości 5 metrowej wysokości skrzydeł. Przedstawiają dzieje pierwszych rodziców i dzieje ChrystusaSztuka przedromańska Sztuka Ottońska X - pierwsza ćwiartka XI w św. Michała w Hildesheim Najwybitniejszy przykład. Trójnawowa bazylika z dwoma transeptami i dwiema apsydami. Pod apsydą krypta, prezbiterium uniesione. W ramionach transeptu empory. Nawy oddzielone zarówno kolumnami jak i filarami - jest to tzw. zmienny system podpór, inaczej alternacja podpór. Wnętrze nakryte płaskim stropem. W bryle w części zachodniej znajduje się westwerk. Na przecięciu nawy z transeptami dwie kwadratowe, masywne wieże. Przy transeptach koliste wieżyczki mieszczące schody na empory. W kościele tym znajdowały się brązowe drzwi złożone z dwóch odlanych w całości 5 metrowej wysokości skrzydeł. Przedstawiają dzieje pierwszych rodziców i dzieje ChrystusaPodział sztuki romańskiej: ● wczesnoromańska - XI wiek ● sztuka dojrzała- okres podziału - ok. XII wiek ● późnoromańska - od 2 połowy XII- do 1 połowy XIII wiekupodział sztuki romańskiejSztuka romańska XI - 1p XIII w San Miniato al Monte we Florencji, Włochy trójnawowa bazylika nakryta drewnianym, otwartym wiązaniem dachowym. Fasada bez wieżowa, dwukondygnacyjna, o różnej szerokości pięter. Inkrustowana kolorowym marmurem w geometryczne wzorySztuka romańska XI - 1p XIII w San Miniato al Monte we Florencji, Włochy trójnawowa bazylika nakryta drewnianym, otwartym wiązaniem dachowym. Fasada bez wieżowa, dwukondygnacyjna, o różnej szerokości pięter. Inkrustowana kolorowym marmurem w geometryczne wzorySztuka romańska XI - 1p XIII w Kompleks budowli w Pizie w Piazza dei Miracoli, Włochy 1/3 Katedra pięcionawowa bazylika z trójnawowym transeptem i elipsoidalną kopułą na przecięciu naw. Fasada zdobiona arkadami, ażurowymi galeryjkami, po bokach galeryjki ślepe.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Kompleks budowli w Pizie w Piazza dei Miracoli, Włochy 1/3 Katedra pięcionawowa bazylika z trójnawowym transeptem i elipsoidalną kopułą na przecięciu naw. Fasada zdobiona arkadami, ażurowymi galeryjkami, po bokach galeryjki ślepe.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Kompleks budowli w Pizie w Piazza dei Miracoli, Włochy 2/3 Baptysterium w kształcie walca, nakryte kopułą, z emporą we wnętrzuSztuka romańska XI - 1p XIII w Kompleks budowli w Pizie w Piazza dei Miracoli, Włochy 3/3 Wieża na planie koła, przyziemie zdobione archiwoltami, wyżej sześć pięter, ażurowych galerii zakończonych węższym bębnemSztuka romańska XI - 1p XIII w Baptysterium we Florencji, Włochy Na planie centralnym ośmiobok, dekoracja z kolorowych kamieniSztuka romańska XI - 1p XIII w Katedra w Moguncji i Wormacji, Niemcy obie trójnawowe bazyliki z dwoma transeptami, kilka wież w bryle.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Katedra w Moguncji i Wormacji, Niemcy obie trójnawowe bazyliki z dwoma transeptami, kilka wież w bryle.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Opactwo benedyktyńskie z kościoła NMP w Lach, Niemcy w części zachodniej westwerk, w bryle 6 wież, wyjątkowo zachowało się atrium.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Nurt uniwersalny, Francja - należą do niego kościoły pielgrzymkowe i architektura zakonna. W średniowieczu bardzo popularne są pielgrzymki. Chrześcijanie uczęszczają do kościołów, gdzie znajdują się relikwie świętych. Miejscem, do którego uczęszczano był kościół w Santiago de Compostela. Uczęszczali drogami przetartymi, na drodze pielgrzymek powstają kościoły pielgrzymkowe, które charakteryzowały się dużymi rozmiarami. Ich zadaniem było pomieścić jak największą liczbę miejscowej ludności.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Kościół św. Seweryna w Tuluzie (Saint Sernin), Francja nurt uniwersalny, kościół pielgrzymkowy pięcionawowy, z trójnawowym transeptem, dookoła prezbiterium, ambit i wieniec kaplic.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Kościół św. Marcina w Tours, Francja nurt uniwersalnygoogle n chce dać zdjęciaSztuka romańska XI - 1p XIII w Architektura zakonna nurt uniwersalny Przede wszystkim Benedyktynów i Cystersów. Zakon Benedyktynów zostaje zreformowany w X w. przywrócona została dyscyplina życia zakonnego. Mnisi zostali zobowiązani do ciągłej modlitwy i milczenia. Powstaje wielka liczba zakonów. W wieku XI zorganizowana została benedyktyńska kongregacja Kliniska od nazwy Cluny, która liczyła 1600 klasztorów zamieszkujących przez 50 tysięcy braci zakonnych. W Cluny powstają kolejne trzy kościoły: Cluny I, Cluny II i Cluny III. Kościół Cluny III, Francja powstaje w wieku XI. Całość miała długość ok. 200 metrów, pięcionawowy z dwoma transeptami, ambitem, wieńcem kaplic, z licznymi wieżami z bryle. Sam narteks miał wielkość dużego, średniowiecznego kościoła. Był to największy kościół wieków średnich aż do XVIII w. Rozebrany został w czasie rewolucji francuskiej, częściowo jednak zachował się. Do tego kościoła nawiązywać będą inne kościoły benedyktyńskie.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Architektura zakonna nurt uniwersalny Przede wszystkim Benedyktynów i Cystersów. Zakon Benedyktynów zostaje zreformowany w X w. przywrócona została dyscyplina życia zakonnego. Mnisi zostali zobowiązani do ciągłej modlitwy i milczenia. Powstaje wielka liczba zakonów. W wieku XI zorganizowana została benedyktyńska kongregacja Kliniska od nazwy Cluny, która liczyła 1600 klasztorów zamieszkujących przez 50 tysięcy braci zakonnych. W Cluny powstają kolejne trzy kościoły: Cluny I, Cluny II i Cluny III. Kościół Cluny III, Francja powstaje w wieku XI. Całość miała długość ok. 200 metrów, pięcionawowy z dwoma transeptami, ambitem, wieńcem kaplic, z licznymi wieżami z bryle. Sam narteks miał wielkość dużego, średniowiecznego kościoła. Był to największy kościół wieków średnich aż do XVIII w. Rozebrany został w czasie rewolucji francuskiej, częściowo jednak zachował się. Do tego kościoła nawiązywać będą inne kościoły benedyktyńskie.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Architektura regionalna, Francja Architektura ta rozwija się odrębnie w poszczególnych częściach kraju. Powstaje szereg szkół regionalnych:Sztuka romańska XI - 1p XIII w Szkoła burgundzka - kościoły duże, obszerne, jasne, nawiązujące do opactwa Benedyktynów w Cluny, a przykładem jest kościół św. Magdaleny w Vezelay.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Szkoła burgundzka - kościoły duże, obszerne, jasne, nawiązujące do opactwa Benedyktynów w Cluny, a przykładem jest kościół św. Magdaleny w Vezelay.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Szkoła langwedocka - dekoracja kościoła w Moissac, Francja w tympanonie został przedstawiony Chrystus w otoczeniu czterech skrzydlatych bestii i 24 starców apokaliptycznych. Starcy przedstawieni w różnych dynamicznych pozach. Niektóre postacie niemal w tanecznych ruchach. W ościeżach portalu nadnaturalnej wysokości posągi proroków: Piotra i Pawła, Izajasza.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Szkoła burgundzka: - dekoracja z kościoła w Autun, Francja Gislebertus - autor w tympanonie przedstawiony Chrystus w mandorli, w scenie sądu ostatecznego. Po prawej stronie scena ważenia dusz: postacie diabłów, porywające potępionych od piekła. Kompozycja podporządkowana jest głównym liniom architektury. W jednym z bocznych portali przedstawiona została postać Ewy w scenie grzechu pierworodnego. Jedną ręką Ewa zrywa owoc, drugą osłania usta szepcąc słowa pokusy. Płynna linia ciała dostosowana jest do linii nadproża. Jest to pierwszy akt w sztuce średniowiecznej. Po przeciwnej stronie najprawdopodobniej znajdowała się postać Adama, lecz nie zachowała się. Wyjątkowo na portalu Autun zachowała się sygnatura rzeźbiarza: Gislebertus.Sztuka romańska XI - 1p XIII w Szkoła burgundzka: - dekoracja z kościoła w Autun, Francja Gislebertus - autor w tympanonie przedstawiony Chrystus w mandorli, w scenie sądu ostatecznego. Po prawej stronie scena ważenia dusz: postacie diabłów, porywające potępionych od piekła. Kompozycja podporządkowana jest głównym liniom architektury. W jednym z bocznych portali przedstawiona została postać Ewy w scenie grzechu pierworodnego. Jedną ręką Ewa zrywa owoc, drugą osłania usta szepcąc słowa pokusy. Płynna linia ciała dostosowana jest do linii nadproża. Jest to pierwszy akt w sztuce średniowiecznej. Po przeciwnej stronie najprawdopodobniej znajdowała się postać Adama, lecz nie zachowała się. Wyjątkowo na portalu Autun zachowała się sygnatura rzeźbiarza: Gislebertus.Sztuka romańska XI - 1p XIII w dekoracja z kościoła w Vezelay, Francja w tympanonie przedstawiony został Chrystus w scenie rozesłania Apostołów. W archiwoltach znaki zodiaku i odpowiadające im prace w poszczególnych porach roku. Jest to jeden z przykładów tematyki świeckiej w rzeźbie.Sztuka romańska XI - 1p XIII w tkanina Bayeux zwana również tkaniną królowej Matyldy Wykonana na zamówienie biskupa Odona z Bayeux. Być może miała ozdobić pałac biskupa Odona (przyrodni brat Wilhelma Zdobywcy). Na tkaninie został przedstawiony podój Anglii przez Romanów, m.in. bitwa pod Hastings. Cała dekoracja ma charakter świecki. Jest to wstęga długości ok. 70m i szerokości pół metra. Haftowana wełnianymi nićmi w 8 kolorach. Pośrodku sceny figuralne, otoczone bordiurą. Styl dekoracji nawiązuje do angielskiego malarstwa miniaturowego.Sztuka przedromańska w Polsce 966 - poł. XI Powstają rotundy pełniące funkcję kaplic, połączone z podłużnym planem (budowlą na planie prostokąta) tzw. palatium. Rotundy także odnaleziono w Gieczu, Przemyślu, Wiślicy, Ostrowie Legnickim i na Wawelu. Wznoszone były w obrębie grodów. Palatium pełniło funkcję pałacu władcy. Zespolenie siedziby sakralnej z siedzibą panującego władcy miało podkreślać związek organizacji państwowej i kościelnej. Wzory takich budowli mogły być zapożyczone z architektury karolińskiej i ottońskiej.rotundy w polsce - opisSztuka przedromańska w Polsce 966 - poł. XI Rotunda NMP na Wawelu w Krakowie plan z 4 apsydami i piątą z boku. Początkowo posiadała palatium, które nie zachowało się. Użytkowana do wieku XVI, wówczas włączono zachodnie skrzydło zamku wawelskiego. Późniejsze wezwanie św. Feliksa i Adaukta. Fragmenty tej rotundy można oglądać na galerii „Wawel zaginiony".Sztuka przedromańska w Polsce 966 - poł. XI I katedra na Wawelu w Krakowie Wszystkie były to trójnawowe bazyliki. Żadna z nich nie zachowała się. I katedra na Wawelu ma znaną część wschodnią, która nawiązywała do kościoła św. Michała w Hildesheim.I katedra w KrakowieSztuka przedromańska w Polsce 966 - poł. XI Czara wrocławska służyła początkowo jako kielich mszalny. Srebrna, częściowo złocona z dekoracją wykonaną w technice niella. Niello - metoda zdobienia przedmiotów metalowych, stosowana w złotnictwie. Wzór wyryty w metalu wypełnia się pastą szklaną z siarczkiem srebra, miedzi i ołowiem, a następnie poddaje się polerowaniu w celu uzyskania granatowego, czarnego lub szafirowo-czarnego rysunku, kontrastującego z tłem. Na czarze przedstawiona jest scena z dziejów Gedeona.Sztuka romańska w Polsce okres wczesnoromański - XI Kościół św. Andrzeja w Krakowie z XI wieku. Niewielki, trójnawowy, bazylikowy z pozornym transeptem (nie wychodzi poza plan prostokąta). Rozbudowana część wschodnia z dwoma ośmiobocznymi wieżami. W części zachodniej biforia, triforium, hełmy są późniejsze. Pod gzymsem fryz arkadkowy.Sztuka romańska w Polsce okres wczesnoromański - XI Kościół św. Andrzeja w Krakowie z XI wieku. Niewielki, trójnawowy, bazylikowy z pozornym transeptem (nie wychodzi poza plan prostokąta). Rozbudowana część wschodnia z dwoma ośmiobocznymi wieżami. W części zachodniej biforia, triforium, hełmy są późniejsze. Pod gzymsem fryz arkadkowy.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII kolegiata w Tumie pod Łęczycą Trójnawowa bazylika, założenie dwu-chórowe. Apsyda zachodnia dwukondygnacyjna z emporą. Po bokach apsydy zachodniej dwie kwadratowe wieże. Nad nawami bocznymi empory. Wejście na dłuższym boku. Nawy boczne zakończone apsydiolami. Po bokach naw bocznych koliste wieżyczki mieszczące schody na empory. Kościół nawiązuje do II katedry wawelskiej. Wnętrze nakryte płaskim, drewnianym stropem (obecnie jest betonowe).Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII kolegiata w Tumie pod Łęczycą Trójnawowa bazylika, założenie dwu-chórowe. Apsyda zachodnia dwukondygnacyjna z emporą. Po bokach apsydy zachodniej dwie kwadratowe wieże. Nad nawami bocznymi empory. Wejście na dłuższym boku. Nawy boczne zakończone apsydiolami. Po bokach naw bocznych koliste wieżyczki mieszczące schody na empory. Kościół nawiązuje do II katedry wawelskiej. Wnętrze nakryte płaskim, drewnianym stropem (obecnie jest betonowe).Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Kolegiata w Kruszwicy trójnawowa z transeptem. Prezbiterium zakończone apsydą, po bokach mniejsze apsydy - daje to malowniczą ukształtowaną część wschodnią. W fasadzie zachodniej wieża, a na dłuższym boku wejście. Wnętrze zachowało się romańskie.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Kolegiata w Kruszwicy trójnawowa z transeptem. Prezbiterium zakończone apsydą, po bokach mniejsze apsydy - daje to malowniczą ukształtowaną część wschodnią. W fasadzie zachodniej wieża, a na dłuższym boku wejście. Wnętrze zachowało się romańskie.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Ważnym ośrodkiem architektury jest Strzelno: Kościół Norbertanek pod wezwaniem św. Trójcy, Strzelno trójnawowa bazylika z transeptem. W fasadzie dwie kwadratowe wieże. W kościele zachował się bardzo bogaty zespół romańskiej dekoracji rzeźbiarskiej.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Rotunda św. Prokopa, Strzelno na planie koła z kwadratowym prezbiterium, wieżą i dwoma apsydami.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Tympanon z kolegiaty w Tumie pod Łęczycą przedstawiona w nim jest Maria z Chrystusem na ramionach i dwoma aniołami po bokach, którzy trzymają narzędzia męki pańskiej. Ujęcie Marii i Chrystusa zapowiada gotycką pietę.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Dekoracja rzeźbiarska z kościoła Norbertanek w Strzelnie wnętrze kolegiaty podzielone jest 4 kolumnami na 3 nawy. Trzon jednej kolumny jest gładki, jedna ma trzon dekorowany spiralnie, natomiast dwie kolumny posiadają dekorację figuralną. Te trzony podzielone są arkadami na 3 strefy; pod arkadami postacie ludzkie (na kolumnie południowej są to personifikacje przywar ludzkich). Obie kolumny wykonane przez innego rzeźbiarza. Kolumny te różnią się między sobą: postacie na kolumnie południowej bardziej wysmukłe, delikatne. Ta dekoracja trzonu jest ewenementem w skali europejskiej.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Tympanon w kształcie trójliścia, kościół norbertanek Strzelno pośrodku Chrystus w mandorli, nad Nim gołębica - symbol Ducha Św. Po bokach dwaj aniołowie, poniżej symbole dwóch Ewangelistów oraz święty Piotr i Paweł.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Tympanony fundacyjne Znaleziono 4 takie tympanony: dwa w Strzelnie i dwa we Wrocławiu. Na środku każdego Maria lub Chrystus, a po bokach postacie fundatorów przynoszących w darze model kościoła. Fundatorzy są to ściśle określone postacie historyczne. Czasem dekoracja uzupełnia inskrypcją.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Tympanony fundacyjne Znaleziono 4 takie tympanony: dwa w Strzelnie i dwa we Wrocławiu. Na środku każdego Maria lub Chrystus, a po bokach postacie fundatorów przynoszących w darze model kościoła. Fundatorzy są to ściśle określone postacie historyczne. Czasem dekoracja uzupełnia inskrypcją.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Malowidło w Kolegiacie Tumie pod Łęczycą Zachowało się pod zachodnią emporą kolegiaty. Kompozycja podzielona na 2 strefy: w górnej strefie pośrodku Chrystus w mandorli tzw. Majestas Domini. Po bokach Chrystusa Jan Chrzciciel i Maria. W strefie dolnej 6 półpostaci Apostołów. Obie strefy łączą 4 cherubiny. Zachowały się tylko fragmenty, ale można odczytać cały temat ikonograficzny.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Posadzka w krypcie Kolegiaty w Wiślicy Złożona z dwóch prostokątnych pól wypełnionych postaciami. Całość otoczona dekoracyjną bordiurą. W dolnym pasie bordiury cztery medaliony wypełnione fantastycznymi zwierzętami. W pozostałych motywy roślinne. W każdym polu po trzy postacie historyczne w geście modlitwy; być może został tam przedstawiony Henryk Sandomierski i Kazimierz Sprawiedliwy. Przedstawieniu towarzyszy napis: "Ci pragną być deptaniu, aby móc wznieść się ku gwiazdom". Posadzka ma więc charakter pokuty. Odnaleziona w krypcie kolegiaty w Wiślicy. Wykonana z jastrychu, czyli masy gipsowej szybko twardniejącej po wylaniu.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Drzwi Gnieźnieńskie powstały w ostatniej ćwierci wieku XII. Złożone z dwóch skrzydeł, na każdym po 9 kwater ze scenami z życia św. Wojciecha, a całość otoczona roślinną bordiurą. Temat dekoracji związany z nasileniem kultu św. Wojciecha w wieku XII. Kolejność odczytywania scen może być dwojaka: chronologicznie z góry na dół lub poziomo w układzie typologicznym. Dominuje idea upodobnienia św. Wojciecha do Chrystusa. Na lewym skrzydle sceny z życia św. Wojciecha przed przybyciem do Polski, na prawym misja do Prus i męczeńska śmierć. Skrzydło lewe zostało odlane w całości, natomiast skrzydło prawe z 24 oddzielnie wykonanych części. W wykonaniu ich prawdopodobnie brało udział 3artystów. Temat drzwi Gnieźnieńskich zawierał czytelne dla współczesnych wyzwanie, by nieść wiarę chrześcijańską na ziemie barbarzyńców.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Kielich Dąbrówki, Trzemeszno wykonany ze srebra, częściowo złocony. Dekoracja wykonana techniką niella. W dekoracji zestawiony zostają sceny z Nowego i Starego Testamentu; podkreślają zgodność Starego i Nowego Testamentu.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Kielich Królewski, Trzemeszno również srebrny, częściowo złocony. Dekoracja wykonana techniką repusowania (wytłaczania). Porusza problem związków między władzą świecką i kościelną.Sztuka romańska w Polsce okres dojrzały - XII Patena Kaliska ufundowana przez Mieszka Starego dla opactwa Cystersów w Lądzie. Pośrodku przedstawiony jest św. Mikołaj, po jego bokach Mieszko Stary i opat Szymon. Mieszko Stary przynosi w darze świętemu patenę: srebrna, częściowo złocona, wykonana techniką niella.